Kathara Deftera (Καθαρά Δευτέρα), czyli Czysty Poniedziałek to odpowiednik polskiej Środy Popielcowej, a zarazem pierwszy dzień Wielkiego Postu (Μεγάλη Σαρακοστή) w Grecji. Więcej o obchodach tego dnia możecie przeczytać w poście o Kathara Deftera.
Lagana to typowy dla Czystego Poniedziałku chleb, wypiekany tylko ten jeden raz w roku. Jest to chleb przaśny, niezakwaszany wypiekany zwykle na drożdżach suchych. Chleb ten ma podłużny kształt, jest płaski i często ma na sobie charakterystyczny wzór. Jest to pieczywo symboliczne, mające na celu wprowadzenie do Wielkiego Postu. Chleb ten jest bogatym źródłem witamin z grupy B, a jedna kromka o wadze 40 g dostarcza 60 kcal.
Przepis na chlebek LAGANA
W Wielkim Poście nie wolno jeść ryb, poza dwoma wyjątkami, 25 marca i w Niedzielę Palmową. Zakaz nie dotyczy jednak owoców morza. Tak więc, na stole w tym dniu królują małże, krewetki, langusty, kalmary, mątwy i ośmiornice, przygotowywane na różne sposoby.
Owoce morza są bogatym źródłem fosforu, kwasów omega3, jodu, magnezu, żelaza i miedzi. 100 g owoców morza to średnio 200 kcal.
Pikle, czyli zamarynowane warzywa oraz zakonserwowane w solance mają pozytywny wpływ na zdrowie naszego układu pokarmowego. Mają niską wartość kaloryczną, gdyż przeciętnie 100 g produktu to 100 kcal.
Nic dziwnego, że tego dnia spożywa się zakonserwowaną paprykę, ogórki, cebule, kapustę, karczochy, marchew, kalafior i inne warzywa.
Chociaż spożywanie oliwy podlega pewnym rygorom, to oliwki możemy jeść bezkarnie. Oliwki są ważnym elementem diety śródziemnomorskiej oraz źródłem jednonienasyconych kwasów tłuszczowych. Nie zawierają cholesterolu, są za to bogate w przeciwutleniacze, takie jak selen i cynk, które wspomagają organizm do „walki” z wolnymi rodnikami. Oliwki marynowane możemy przygotować samodzielnie lub kupić w sklepie. Nieważne, jaki będzie to rodzaj ani w jaki sposób będą one zakonserwowane. Każde oliwki nadają się tego dnia do spożycia.
Więcej o rodzajach oliwek możecie poczytać w poście o oliwkach stołowych.
Taramas to słowo określające ikrę dorsza. W handlu dostępne są dwa rodzaje taramy: biała i czerwona, przy czym biała uważana jest za lepszą jakościowo. Tarama jest bardzo bogata w sód, dlatego jej spożycie powinno być ograniczone przez osoby z nadciśnieniem.
Taramas jest głównym źródłem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach A i D, magnezu, cynku, fosforu i potasu. Jednak jest produktem o wysokiej wartości kalorycznej, dlatego osoby na diecie powinny ograniczyć jej spożycie. 20 g tarama to około 100 kcal.
Z tarama przygotowuje się pastę lub jak kto woli dip, noszący nazwę taramosalata. Przygotowuje się ją z ikry dorsza, z oliwą i chlebem. Niektórzy przygotowują ją z gotowanymi ziemniakami. W handlu również można dostać taramosalatę o barwie białej oraz mocno różowej, która powstała poprzez dodanie barwnika. W warunkach domowych również można taramosalatę podbarwić barwnikiem. Bez barwnika uzyskamy z białej ikry tramosalatę barwy kremowej, a z ikry czerwonej, taramosalatę bladoróżową.
Taramosalata jest nie tylko bardzo smaczna i bogata w fosfor i potas, co przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania wzroku i serca. Jest także wysoko kaloryczna. 100 g taramosalaty to 407 kalorii.
Przepis na TARAMOSALATĘ.
Warzywa strączkowe, są bogate w błonnik, witaminy i składniki mineralne. W okresie postu zastępują białko zwierzęce. Dlatego począwszy od Czystego Poniedziałku, przez cały post są spożywane w różnych formach. Przygotowuje się z nich zupy: fasolową lub z soczewicy. Strączki dodaje się do sałatek lub przygotowuje z nich pastę np. pastę z grochu, znaną bardziej jako fava.
Post nie post, ale bez słodyczy nie może się obejść. Najbardziej charakterystycznym słodkim akcentem Kathara Deftera jest chałwa. W Grecji występuje co najmniej pięć lub sześć odmian chałw. Ta, którą spotyka się powszechnie w sklepach, wykonywana jest z Tahiti, ma podłużny lub cylindryczny kształt i nazywana jest chałwą macedońską, lub chałwą sezamową. Występuje w postaci chałwy o smaku waniliowym lub w odmianach z czekoladą, z orzechami, migdałami. Grecy lubią spożywać chałwę macedońską z sokiem z cytryny i cynamonem, często towarzyszy jej również schłodzona retsina.
Inny rodzaj greckiej chałwy wykonywany jest z semoliny Tradycyjna chałwa wytwarzana z podstawowych składników, takich jak kasza manna, masło (lub olej), syrop cukrowy (lub petimezi) i woda. Jest najszybszy i najłatwiejszy w produkcji. Najpierw praży się na maśle semolinę, potem przygotowuje się syrop cukrowy, dodaje do mieszaniny i miesza, aż płyn zostanie wchłonięty. Podaje się ją posypaną cynamonem i skórką pomarańczową.
Chałwa z Farsali, w Tesalii wykonywana jest podobna do chałwy z semoliny, chociaż do jej przygotowania używa się oprócz cukru, masła i wody, skrobi kukurydzianej lub mąki ryżowej. Sposób jej przygotowania różni się od przygotowania chałwy z semoliny.
Wszystkie te rodzaje chałw przygotowuje się nie tylko na Kathara Deftera, ale również przez cały okres Wielkiego Postu.
W tym dniu spożywa się również dania i słodycze regionalne. Na Rodos popularne są specjalne słodycze z Tahiti ciasteczka oraz tradycyjne placki z Archangelos.
Poza tym przygotowuje się sos skordalia, na bazie chleba oraz pastę z bakłażana, melitzanosalatę. Nie można zapomnieć o tradycyjnej chałwie, która niewiele ma wspólnego z tą kupowaną w sklepie.
W tym dniu ZAKAZANE jest spożywanie białka zwierzęcego pod każdą postacią, a więc mięsa, ryb, mleka, jajek, masła i serów.
Nazwa Czysty Poniedziałek związana jest z oczyszczeniem duchowym i cielesnym. Grecy spożywają wyłącznie postne potrawy (Νηστίσιμα), niektóre przygotowywane specjalnie z myślą o tym dniu. Na stole znajdziemy pełne posiłki, przekąski, dania główne i słodycze, a wszystko oczywiście postne.
Lagana (Λαγάνα)
Lagana to typowy dla Czystego Poniedziałku chleb, wypiekany tylko ten jeden raz w roku. Jest to chleb przaśny, niezakwaszany wypiekany zwykle na drożdżach suchych. Chleb ten ma podłużny kształt, jest płaski i często ma na sobie charakterystyczny wzór. Jest to pieczywo symboliczne, mające na celu wprowadzenie do Wielkiego Postu. Chleb ten jest bogatym źródłem witamin z grupy B, a jedna kromka o wadze 40 g dostarcza 60 kcal.
Przepis na chlebek LAGANA
Owoce morza (Θαλασσινά)
W Wielkim Poście nie wolno jeść ryb, poza dwoma wyjątkami, 25 marca i w Niedzielę Palmową. Zakaz nie dotyczy jednak owoców morza. Tak więc, na stole w tym dniu królują małże, krewetki, langusty, kalmary, mątwy i ośmiornice, przygotowywane na różne sposoby.
Owoce morza są bogatym źródłem fosforu, kwasów omega3, jodu, magnezu, żelaza i miedzi. 100 g owoców morza to średnio 200 kcal.
Pikle i oliwki (Τουρσιά και ελιές)
Pikle, czyli zamarynowane warzywa oraz zakonserwowane w solance mają pozytywny wpływ na zdrowie naszego układu pokarmowego. Mają niską wartość kaloryczną, gdyż przeciętnie 100 g produktu to 100 kcal.
Nic dziwnego, że tego dnia spożywa się zakonserwowaną paprykę, ogórki, cebule, kapustę, karczochy, marchew, kalafior i inne warzywa.
Chociaż spożywanie oliwy podlega pewnym rygorom, to oliwki możemy jeść bezkarnie. Oliwki są ważnym elementem diety śródziemnomorskiej oraz źródłem jednonienasyconych kwasów tłuszczowych. Nie zawierają cholesterolu, są za to bogate w przeciwutleniacze, takie jak selen i cynk, które wspomagają organizm do „walki” z wolnymi rodnikami. Oliwki marynowane możemy przygotować samodzielnie lub kupić w sklepie. Nieważne, jaki będzie to rodzaj ani w jaki sposób będą one zakonserwowane. Każde oliwki nadają się tego dnia do spożycia.
Więcej o rodzajach oliwek możecie poczytać w poście o oliwkach stołowych.
Taramas (Ταραμάς)
Taramas to słowo określające ikrę dorsza. W handlu dostępne są dwa rodzaje taramy: biała i czerwona, przy czym biała uważana jest za lepszą jakościowo. Tarama jest bardzo bogata w sód, dlatego jej spożycie powinno być ograniczone przez osoby z nadciśnieniem.
Taramas jest głównym źródłem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach A i D, magnezu, cynku, fosforu i potasu. Jednak jest produktem o wysokiej wartości kalorycznej, dlatego osoby na diecie powinny ograniczyć jej spożycie. 20 g tarama to około 100 kcal.
Z tarama przygotowuje się pastę lub jak kto woli dip, noszący nazwę taramosalata. Przygotowuje się ją z ikry dorsza, z oliwą i chlebem. Niektórzy przygotowują ją z gotowanymi ziemniakami. W handlu również można dostać taramosalatę o barwie białej oraz mocno różowej, która powstała poprzez dodanie barwnika. W warunkach domowych również można taramosalatę podbarwić barwnikiem. Bez barwnika uzyskamy z białej ikry tramosalatę barwy kremowej, a z ikry czerwonej, taramosalatę bladoróżową.
Taramosalata jest nie tylko bardzo smaczna i bogata w fosfor i potas, co przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania wzroku i serca. Jest także wysoko kaloryczna. 100 g taramosalaty to 407 kalorii.
Przepis na TARAMOSALATĘ.
Warzywa strączkowe (Όσπρια)
Warzywa strączkowe, są bogate w błonnik, witaminy i składniki mineralne. W okresie postu zastępują białko zwierzęce. Dlatego począwszy od Czystego Poniedziałku, przez cały post są spożywane w różnych formach. Przygotowuje się z nich zupy: fasolową lub z soczewicy. Strączki dodaje się do sałatek lub przygotowuje z nich pastę np. pastę z grochu, znaną bardziej jako fava.
Chałwa (Χαλβάς)
Post nie post, ale bez słodyczy nie może się obejść. Najbardziej charakterystycznym słodkim akcentem Kathara Deftera jest chałwa. W Grecji występuje co najmniej pięć lub sześć odmian chałw. Ta, którą spotyka się powszechnie w sklepach, wykonywana jest z Tahiti, ma podłużny lub cylindryczny kształt i nazywana jest chałwą macedońską, lub chałwą sezamową. Występuje w postaci chałwy o smaku waniliowym lub w odmianach z czekoladą, z orzechami, migdałami. Grecy lubią spożywać chałwę macedońską z sokiem z cytryny i cynamonem, często towarzyszy jej również schłodzona retsina.
Inny rodzaj greckiej chałwy wykonywany jest z semoliny Tradycyjna chałwa wytwarzana z podstawowych składników, takich jak kasza manna, masło (lub olej), syrop cukrowy (lub petimezi) i woda. Jest najszybszy i najłatwiejszy w produkcji. Najpierw praży się na maśle semolinę, potem przygotowuje się syrop cukrowy, dodaje do mieszaniny i miesza, aż płyn zostanie wchłonięty. Podaje się ją posypaną cynamonem i skórką pomarańczową.
Chałwa z Farsali, w Tesalii wykonywana jest podobna do chałwy z semoliny, chociaż do jej przygotowania używa się oprócz cukru, masła i wody, skrobi kukurydzianej lub mąki ryżowej. Sposób jej przygotowania różni się od przygotowania chałwy z semoliny.
Wszystkie te rodzaje chałw przygotowuje się nie tylko na Kathara Deftera, ale również przez cały okres Wielkiego Postu.
Pozostałe posiłki
W tym dniu spożywa się również dania i słodycze regionalne. Na Rodos popularne są specjalne słodycze z Tahiti ciasteczka oraz tradycyjne placki z Archangelos.
Poza tym przygotowuje się sos skordalia, na bazie chleba oraz pastę z bakłażana, melitzanosalatę. Nie można zapomnieć o tradycyjnej chałwie, która niewiele ma wspólnego z tą kupowaną w sklepie.
W tym dniu ZAKAZANE jest spożywanie białka zwierzęcego pod każdą postacią, a więc mięsa, ryb, mleka, jajek, masła i serów.